Zgodnie z obowiązującymi przepisami wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne (także przedsiębiorstwa nie podlegające obowiązkowi uzyskania koncesji) mają obowiązek ustalania taryf na zasadach określonych w ustawie Prawo energetyczne. Stanowi ono, że przy opracowywaniu taryfy dla ciepła przedsiębiorstwo winno uwzględnić następujące zasady z art. 45:

• taryfa dla ciepła powinna zapewniać pokrycie uzasadnionych kosztów działalności przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie: wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu ciepłem, kosztów modernizacji, rozwoju i ochrony środowiska,
• taryfa dla ciepła powinna zapewniać ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen,
• różnicowanie cen i stawek opłat określonych w taryfach dla ciepła dla różnych grup odbiorców powinno być stosowane wyłącznie ze względu na uzasadnione koszty spowodowane realizacją świadczenia, o ile przepisy nie stanowią inaczej,
• stawki opłat za usługi przesyłowe powinny być skalkulowane w taki sposób, aby udział opłat stałych za świadczenie usług przesyłowych na wytwarzaniu w łącznych opłatach za te usługi dla danej grupy odbiorców nie był większy niż rzeczywisty udział kosztów stałych w całości kosztów wytwarzania (rozporządzenie z 2010 r.)

Nie precyzyjne zapisy zarówno samego Prawa Energetycznego jak i rozporządzeń wykonawczych powodują, iż praktyka w zakresie kalkulacji taryf jak i późniejszy proces zatwierdzani stawiają przedsiębiorstwa energetyczne w dość niewygodnej sytuacji.

Podstawowym elementem wniosku taryfowego są koszty uzasadnione dotyczące działalności przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie prowadzonej działalności. Definicja kosztów uzasadnionych stwarza realne problemy zarówno dla przedsiębiorstw jak i regulatora. Istotną pozycją kosztową, poza kosztami paliwa są koszty tzw. osobowe. Również i w tym przypadku mamy do czynienia z praktyką, która wymusza dokumentowanie przyjętych wzrostów płac np. tylko w zakresie wynikającym z zawartych porozumień z organizacjami związkowymi działającymi w przedsiębiorstwie. Bardzo trudno przekonać PURE do argumentu, iż wzrosty wynagrodzeń w ramach prowadzonej działalności koncesjonowanej są skutkiem zachodzących zmian w zakresie struktury prowadzonych rodzajów działalności.

Stosowana przez regulatora praktyka nie pozwala również ujmować planowanych kosztów odsetek w przypadku gdy przedsiębiorstwu w trakcie procesu taryfikacji wygasła umowa kredytowa a nowej umowy jeszcze nie zawarto z bankiem finansującym.

Kwestionowane przez URE są również koszty finansowe wynikające z kredytów obrotowych, które nie posiadają sprecyzowanych rat i odsetek.

Bardzo istotnym elementem jest kwestia zwrotu z zaangażowanego kapitału i prawnych możliwości jego wykorzystania w praktyce. Pomimo legislacyjnych możliwości kalkulowania w taryfach zwrotu z zaangażowanego kapitału w praktyce przedsiębiorstwa napotykają duże trudności w skutecznym egzekwowaniu swoich praw w tym zakresie. Rozporządzenie wykonawcze w sposób bardzo ogólny reguluje sposób jego obliczania.

Przy kalkulacji zwrotu należy w szczególności bowiem uwzględniać:

• warunki panujące na rynkach finansowych i wynikający z nich poziom stóp procentowych, ocenę ryzyka wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo energetyczne, a także wartość aktywów przedsiębiorstwa, która jest faktycznie zaangażowana w działalność gospodarczą związaną z zaopatrzeniem w ciepło i energię elektryczną
• oszczędności uzyskane w wyniku obniżenia kosztów działalności przedsiębiorstwa energetycznego wynikające z poprawy efektywności jego funkcjonowania
• poziom cen ciepła z alternatywnych źródeł ciepła, które mogłyby być w sposób ekonomicznie i technicznie uzasadnione i wykorzystane w celu pokrycia zapotrzebowania
• planowane aktywa przedsiębiorstwa energetycznego w okresie obowiązywania taryfy

Biorąc pod uwagę powyższe wymagania należy stwierdzić, iż jest to katalog przykładowy i otwarty a więc dający regulatorowi prawo do interpretacji i stawiania dodatkowych warunków. W obecnych uregulowaniach brak jest realnej gwarancji zwrotu w dłuższym horyzoncie czasowym. Tymczasem działalność energetyczna charakteryzuje się stosunkowo długimi okresami zwrotu a sposób kalkulacji tego elementu w taryfie jest obarczony dużym ryzykiem i niepewności co do utrzymania tego poziomu w przyszłości.

Każde z przedsiębiorstw powinno dołożyć wszelkich starań aby opracować najlepszy model ustalania taryf uwzględniający zarówno potrzeby własne, wymogi prawa i PURE, jak również zapewniający odbiorcom bezpieczny komfort cieplny przy jednoczesnym zachowaniu możliwie najniższego poziomu cen. Biorąc pod uwagę nowe zasady wprowadzone przez PURE względem zwrotu z kapitału na lata 2013 – 2015, wymogi ustawy o efektywności energetycznej i obowiązki względem CO2 - opracowanie "taryfy doskonałej" nie jest prostą sprawą.

Jak zatem sporządzić taryfę uwzględniając wymogi prawa oraz interesy własne i odbiorców? Jak nie narazić się na kontrolę URE? Co zrobić by w taryfie pokrywać koszty nie tylko najbardziej pilne i niezbędne, ale również te związane z inwestycjami, modernizacją i rozwojem infrastruktury? Jakie są planowane zmiany regulacyjne, które będą wpływ na metodologię sporządzania taryf? Na te i inne pytania odpowiedzieli eksperci podczas specjalistycznego warsztatu "Praktyczne aspekty sporządzania taryf dla ciepła. Regulacje, zasady kalkulacji, procedury", który odbył się w dniu 26 września 2013 roku w Warszawie.

Podczas wydarzenia swoją wiedzą dzielili się:

• Dr Paweł Bogusławski - Ekspert niezależny. Doktor nauk technicznych na Wydziale MEiL Politechniki Warszawskiej. Wieloletni pracownik Urzędu Regulacji Energetyki, m. in. Dyrektor Wschodniego Oddziału Terenowego URE z siedzibą w Lublinie. Autor artykułów o tematyce związanej z ciepłownictwem i taryfowaniem ciepła. Od 2008 r. członek Rady Programowej konferencji Rynek Ciepła REC w Nałęczowie. Autor artykułów o tematyce związanej z ciepłownictwem i taryfowaniem ciepła publikowanych w Biuletynie URE, Rynku Energii, Nowej Energii i Instalu.
• Tomasz Bagiński, Partner, MSG-e Sp. z o. o. - Praktyk w zakresie doradztwa w branży ciepłowniczej z ponad 10 letnim doświadczeniem. Wyspecjalizowany w przygotowywaniu wniosków taryfowych oraz w prowadzeniu procesów administracyjnych zatwierdzania taryf przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki. Wspomaga przedsiębiorstwa w konstruowaniu planów rzeczowo - finansowych. W swojej karierze zawodowej współtworzył również strategie funkcjonowania przedsiębiorstw ciepłowniczych jako niezależny ekspert. Kierował projektami wdrażania narzędzi klasy Business Intelligence w przedsiębiorstwach z sektora ciepłowniczego. Ukończył Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego w Sopocie oraz Podyplomowego Studium Rachunkowości i Finansów na tejże uczelni. Uczestniczył w pracach zespołu roboczego przy Izbie Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie uczestniczył w pracach legislacyjnych nad zmianami ustawy Prawo Energetyczne oraz towarzyszących jej rozporządzeń.

W spotkaniu brało udział liczne grono praktyków reprezentujących sektor ciepłowniczy. Serdecznie dziękujemy za udział i współpracę przy wydarzeniu.

- Zespół CBE POLSKA